and but or so because

ေခါင္းစဥ္ကို ၾကည့္လိုက္တာနဲ႔ ဒါေတြက စကားစပ္ေတြ ျဖစ္တယ္၊ အဂၤလိပ္လို conjunctions လို႔ ေခၚတယ္ဆိုတာ သိျပီးသားျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ ဟုတ္ျပီ ဒါဆိုရင္ and, but, or, so, because စတဲ့ စကားလုံးေတြကို ဘယ္လိုသုံးရမလဲ။ အဂၤလိပ္လို အရင္မွတ္သားၾကရေအာင္။

v  We use these words (conjunctions) to join two sentences. They make one longer sentence from two shorter sentences.

ကြ်န္ေတာ္တို႔က ဒီစကားလုံးေတြ (စကားဆက္မ်ား) ကို ဝါက်ႏွစ္ေၾကာင္းကို ဆက္ဖုိ႔ သုံးပါတယ္။ သူတို႔က ဝါက်တိုႏွစ္ေၾကာင္းကေန ပိုရွည္တဲ့ဝါက်တစ္ေၾကာင္းကို ျဖစ္ေစပါတယ္။

ဥပမာၾကည့္ရေအာင္။ ဝါက်တိုတစ္ေၾကာင္းေပါ့။ sentence A လို႔ ထားလိုက္ပါ။

§  The car stopped.

ကားရပ္သြားတယ္။

ဒုတိယ ဝါက်တိုတစ္ေၾကာင္း ထပ္ၾကည့္မယ္။ sentence B ဆိုပါစို႔။

§  The driver got out.

ကားေမာင္းသူ အျပင္ထြက္ခဲ့တယ္။

ဒီဝါက်တိုႏွစ္ေၾကာင္းကုိ စကားဆက္သုံးျပီး ပိုရွည္တဲ့ ဝါက်တစ္ေၾကာင္းျဖစ္ေအာင္ လုပ္လို႔ ရပါတယ္။ စကားဆက္ and ကို သုံးျပီး ဆက္ၾကည့္ရေအာင္။

§  The car stopped and the driver got out.

ကားရပ္သြားျပီး ကားေမာင္းသူ အျပင္ထြက္ခဲ့တယ္။

စကားဆက္ေတြထဲကမွ and, but, or သုံးခုအေၾကာင္း အရင္ၾကည့္ရေအာင္။ တစ္ခုျပီး တစ္ခုလုပ္သြားတာ၊ တူညီတဲ့အေၾကာင္းအရာ ႏွစ္ခုကိုဆက္တာကို ေျပာခ်င္ရင္ and သုံးရတယ္။ ဆန္႔က်င္ဘက္ အေၾကာင္းအရာႏွစ္ခုကို ဆက္ခ်င္ရင္ but သုံးရတယ္။ ေရြးခ်ယ္တာကို ျပခ်င္ရင္ or သုံးရတယ္။ ဒါေတြကို  သိထားမယ္ေနာ္။ ခု ဥပမာေတြနဲ႔ ၾကည့္ၾကပါမယ္။

and but or

§  We stayed at home and (we) watched television.

ကြ်န္ေတာ္တို႔ အိမ္မွာေနျပိး တီဗီၾကည့္ခဲ့တယ္။ (we ကို ထပ္ထည့္ေပးစရာ မလိုပါဘူး။ ဝါက်တစ္ေၾကာင္းမွန္းသိသာေအာင္ ထည့္ထားတာပါ)

§  My sister is married and (she) lives in London.

ကြ်န္ေတာ့္ရဲ႕အစ္မက အိမ္ေထာင္နဲ႔ျဖစ္ျပီး လန္ဒန္မွာေနတယ္။ (she ထပ္ထည့္ေပးစရာ မလိုပါဘူး)

§  He doesn’t like her and she doesn’t like him.

သူက သူမကို သေဘာမက်ဘူး။ သူမကလည္း သူ႔ကို သေဘာမက်ဘူး။

§  I bought a sandwich, but I didn’t eat it.

ကြ်န္ေတာ္က အသားညွပ္ေပါင္မုန္႔တစ္ခုကို ဝယ္လာခဲ့တယ္။ ဒါေပမဲ့ မစားခဲ့ပါဘူး။

§  It’s a nice house, but it doesn’t have any garden.

ဒါက အိမ္ေကာင္းတစ္လုံးပါ ဒါေပမဲ့ ဥယ်ာဥ္မရွိဘူး။

§  Do you want to go out, or are you too tired?

မင္းအျပင္ထြက္ခ်င္သလား ဒါမွမဟုတ္ မင္းပင္ပန္းလြန္းေနျပီလား။

ဒီဝါက်ေတြကိုၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ဝါက်တိုႏွစ္ခုကို စကားဆက္တစ္ခုနဲ႔ ဆက္ျပီး နည္းနည္းပိုရွည္တဲ့ ဝါက်တစ္ေၾကာင္းျဖစ္ေအာင္ ေရးထားတာ သိႏိုင္တာေပါ့။

v  စာရင္းေတြမွာဆိုရင္ ေကာ္မာ (,) သုံးရတယ္။ ေနာက္ဆုံးတစ္ခုမတိုင္ခင္မွာ and သုံးတယ္။

In lists, we use commas (,). We use and before the last thing:

§  I got home, had something to eat, sat down in an armchair and fell asleep.

ကြ်န္ေတာ္ အိမ္ျပန္ေရာက္တယ္၊ တစ္ခုခုစားတယ္၊ လက္ရန္းကုလားထိုင္မွာထိုင္ျပီး အိပ္ေပ်ာ္ သြားတယ္။

ဒီဝါက်မွာ လုပ္တဲ့အရာေတြကို စာရင္းအတိုင္း ေျပာသြားတယ္။ လုပ္တာေတြက အိမ္ျပန္ေရာက္တာ၊ စားတာ၊ ထိုင္တာ၊ အိပ္ေပ်ာ္သြားတာ။ စုစုေပါင္းေလးခ်က္။ ဒါေတြကို ေကာ္မာခံသြားျပီး ေနာက္ဆုံးလုပ္တာျဖစ္တဲ့ လက္ရမ္းကုလားထိုင္မွာ အိပ္တာ မတိုင္ခင္မွာ and ထည့္ေပးထားတယ္။

ေနာက္ဥပမာတစ္ခုကို ၾကည့္ရေအာင္။

§  Karen is at work, Sue has gone shopping and Chris is playing football.

ကာရင္က အလုပ္မွာ။ ဆူးက ေစ်းဝယ္ထြက္သြားျပီး ခရစၥကေတာ့ ေဘာလုံး ကစားေနတယ္။

so ကေတာ့ “ထုိ႔ေၾကာင့္၊ အဲဒါေၾကာင့္”လို႔ ျမန္မာလို ေျပာႏိုင္တယ္။ သူလည္းပဲ ဝါက်တိုႏွစ္ခုကို ဆက္တာပဲေနာ္။ တစ္ခုခုရဲ႕ ရလာဒ္ကို ေျပာျပဖုိ႔ သုံးတယ္။ ဒီလို အတိုေကာက္မွတ္ထားရေအာင္။

so (the result of something)

§  It was very hot, so I opened the window.

အရမ္းပူတယ္ ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ ျပတင္းေပါက္ကို ဖြင့္ခဲ့တယ္။

§  Joes does a lot of sport, so he’s very fit.

ဂ်ိဳးက အားကစား အမ်ားၾကီးလုပ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူက သိပ္ၾက့ံခိုင္တယ္။

§  They don’t like travelling, so they haven’t been to many places.

သူတို႔က ခရီးသြားရတာ မၾကိဳက္ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ ေနရာအမ်ားၾကီး မေရာက္ဖူးဘူး။

          ရလာဒ္ကို ေျပာျပခ်င္ရင္ so သုံးရေတာ့ ခု မွတ္သားျပီးျပီ။ အေၾကာင္းရင္း၊ အေၾကာင္းျပခ်က္ကို ေျပာခ်င္ရင္ေရာ ဘယ္စကားဆက္သုံးရသလဲ။ because သုံးရပါတယ္။

because (the reason for something)

§  I opened the window because it was very hot.

ကြ်န္ေတာ္က ျပတင္းေပါက္ကို ဖြင့္ခဲ့တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ အရမ္းပူတယ္ေလ။

§  Joe can’t come to the party because he’s going away.

ဂ်ိဳးက ပါတီပြဲကို မလာႏိုင္ဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆိုေတာ့ သူက တျခားသြားမွာမို႔ပါ။

§  Lisa is hungry because she didn’t have breakfast.

လီဆာက ဗိုက္ဆာေနတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ သူမနက္စာ မစားခဲ့ဘူး။

ခုေတြ႔ရတဲ့ ဝါက်ေတြအာလုံးက because ကို အလည္မွာထားသုံးတာခ်ည္းပဲေနာ္။ because က ဝါက်ရဲ႕အစမွာလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။

ဥပမာ

§  Because it was very hot, I opened the window.

အရမ္းပူတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ ျပတင္းေပါက္ကို ဖြင့္ခဲ့တယ္။

ဝါက်ႏွစ္ေၾကာင္းကို စကားဆက္တစ္ခုတည္းနဲ႔ ဆက္ရမယ္လို႔ ပုံေသမမွတ္နဲ႔ေနာ္။ ဒီဥပမာေတြ အားလုံးမွာ စကားဆက္ တစ္ခုထက္မက ရွိပါတယ္။

§  It was late and I was tired, so I went to bed.

ေနာက္က်ေနျပီး ကြ်န္ေတာ္လည္း ပင္ပန္းေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကြ်န္ေတာ္ အိပ္ရာ ဝင္ခဲ့တယ္။

§  I always enjoy visiting London, but I wouldn’t like to live there because it’s too big.

ကြ်န္ေတာ္ လန္ဒန္ကို အလည္သြားရတာ အျမဲေမြ႔ေလ်ာ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီမွာ မေနခ်င္ဘူး။ ဘာလုိ႔လဲဆိုေတာ့ လန္ဒန္ျမိဳ႕က ၾကီးလြန္းတယ္ေလ။

ဒီေလာက္ဆိုရင္ သိသင့္သိထိုက္တာေတြ နားလည္ေလာက္ျပီလို႔ ထင္ပါတယ္။ အဂၤလိပ္စာအသုံးခ်ျပီး ဘဝတိုးတက္ႏိုင္ပါေစ။

စည္သူထက္

Ref: Essential Grammar in Use (Ray